Europa in opgefokte paniekstemming vanwege Rusland

Verblind door superioriteitgevoelens en moralisme

Auteur: Bauke Geersing

Als je van de geschiedenis leert hoef je niet steeds dezelfde fouten te maken. Die les lijkt heden ten dage vergeten met de aanhoudende oorlogsretoriek vanwege Rusland dat Europa binnenkort zou willen binnenvallen en de roep om een Europees leger. Dit alles spruit voort uit grootheidswaan plus een grondige hekel aan Trump. Het is voor velen ook wel even schrikken nu Europa gedwongen wordt op eigen benen te staan. Met op eigen superioriteit gebaseerd moralistisch beleid komt Europa echter nergens. Hoog tijd om zich aan te passen aan veranderde geopolitieke verhoudingen. Een column van voormalig NOS-directeur Bauke Geersing.

Keizer-filosoof Marcus Aurelius leefde in de tijd dat het Romeinse rijk werd bedreigd. Hij bevocht met succes de Marcomannen, de Quaden en de Sarmaten tijdens de Marcomannenoorlog. De Germaanse dreiging nam echter zorgwekkende vormen aan voor het keizerrijk. Tijdens een veldtocht beschrijft Aurelius hoe men temidden van een conflict zijn gemoedsrust kan vinden en behouden, Hij volgde de natuur als bron van begeleiding en inspiratie, je zou kunnen zeggen het gezond verstand.

Hij zei: “Geef mij de rust om ontwikkelingen te accepteren waarop ik geen invloed kan uitoefenen. Geef mij de moed om in actie te komen waar ik wel invloed kan uitoefenen. En geef mij de wijsheid om het onderscheid te kunnen vaststellen.”

Hij was een stoïcijn die ervan overtuigd was dat onderzoek de mens helpt een leven te leiden dat in overeenstemming is met de natuur. Vooral in een woelige tijd is het van groot belang plichtsgetrouw te regeren. Zijn devies was: “Trek je terug in jezelf” om op basis van reflectie te kunnen vaststellen waarop je wel en waarop je geen invloed kunt uitoefenen. (In “De droom der rede” van Anthony Gottlieb (2006) staan verwijzingen naar deze keizer-filosoof en zijn aanpak in woelige tijden.) Dit is een eerste aanwijzing uit de geschiedenis hoe een leider destijds succesvol optrad in tijden van grote uitdagingen.